Diagnoza pedagogiczna służy ocenie umiejętności przedszkolnych i szkolnych dziecka. Pozwala na zweryfikowanie przyczyn trudności dziecka w nabywaniu wiedzy i umiejętności, ustalenie przyczyn niepowodzeń szkolnych ucznia oraz sprawdzenie uzdolnień i wyróżniających umiejętności dziecka / ucznia. U dzieci szkolnych dotyczy głównie określenia poziomu opanowania techniki i tempa głośnego czytania, rozumienia tekstu czytanego cicho i głośno, umiejętności pisania ze słuchu, z pamięci, przepisywania, umiejętności redagowania samodzielnych wypowiedzi ustnych i pisemnych. Ocenia zasób umiejętności szkolnych z języka polskiego i matematyki. Opisuje również wpływ zaburzeń funkcji percepcyjno-motorycznych na procesy uczenia się i funkcjonowanie dziecka / ucznia. Dodatkowo ocenia motywację do wysiłku umysłowego i pokonywania trudności, poziom zaangażowania w pracę, wytrwałość, podatność na czynniki rozpraszające, organizację własnego działania, reakcje na porażki, umiejętność korzystania ze wskazówek i wsparcia diagnosty. Ma to na celu opisanie bieżącego poziomu wiadomości i umiejętności na danym etapie rozwoju dziecka, wyjaśnienie przyczyn ewentualnych niepowodzeń szkolnych oraz wskazanie sposobów pracy z dzieckiem / uczniem. Diagnoza pedagogiczna opiera się także na obserwacji zachowania dziecka w sytuacjach zadaniowych i społecznych, wywiadzie z rodzicami, analizie wytworów dziecka, badaniach diagnostycznych np. testach i rozmowie z dzieckiem oraz analizie dostarczonej przez rodziców dokumentacji dziecka, w tym informacji uzyskanych z przedszkola / szkoły.
Diagnoza pedagogiczna prowadzona w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej obejmuje:
– ocenę rozwoju psychomotorycznego dzieci w wieku przedszkolnym,
– ocenę gotowości szkolnej,
– określenie poziomu rozwoju funkcji percepcyjnych ( funkcje wzrokowo – przestrzenne i wzrokowo – ruchowe oraz słuchowo – językowe, motoryka duża i mała, w tym sprawność grafomotoryczna, orientacja w schemacie ciała i kierunkowo – przestrzenna),
– ocenę podstawowych umiejętności szkolnych, w tym czytania, pisania i liczenia,
– ryzyko specyficznych trudności w uczeniu się (dzieci przedszkolne i na I etapie edukacyjnym),
– specyficzne trudności w uczeniu się (II etap edukacyjny) – dysleksji (trudności w czytaniu, w aspekcie tempa, techniki i rozumienia czytanych treści), dysortografii (trudności z opanowaniem poprawnej pisowni), dysgrafii (problemy w opanowaniu pożądanego poziomu graficznego pisma) oraz dyskalkulii (trudności w nabywaniu kompetencji matematycznych),
– uogólnione trudności w nauce,
– szczególne uzdolnienia.
Stopień trudności zadań diagnostycznych dostosowany jest do wieku dziecka, ucznia oraz podstawy programowej.
Diagnoza pedagogiczna zawiera informację o tym, jak obecnie radzi sobie dziecko, co powinno umieć, nad czym należy pracować. Pedagog zawiera w niej zalecenia dla nauczycieli uczących dziecko oraz rodziców, którzy pracują z nim w domu. Wskazania te zwykle poparte są przykładowymi ćwiczeniami w postaci zadań, które mogą pomóc dziecku w rozwijaniu uzdolnień i potencjału poznawczego, w przezwyciężaniu trudności szkolnych, w ukierunkowaniu pracy np. z uczniem zdolnym ( rozwijanie jego talentów i pasji). Diagnoza pedagogiczna jest cennym źródłem informacji dla rodziców, pedagoga szkolnego i nauczycieli. Może być również użyteczna dla sądu rodzinnego, opieki społecznej czy innych instytucji, dbających o dobro dziecka. Diagnoza jest niezbędna, aby skuteczna była terapia pedagogiczna, kompensacja deficytów rozwojowych i profilaktyka.